آنچه باید در مورد جراحی لیزیک، عوارض و نتایج آن بدانید

آنچه باید در مورد جراحی لیزیک، عوارض و نتایج آن بدانید در مطالب گذشته در سایت کلینیک چشم پزشکی هما تخت نظر دکتر همایونی به مساله  انواع جراحی عیوب انکساری ( لیزیک ، لازک ، اپی لازک ، PRK ) و فواید عمل لیزیک چشم که از آن بی خبر هستید و لازک یا لیزیک کدام بهتر است؟ و بهترین زمان عمل لیزیک چه زمانی است ؟ و عمل لیزیک چشم چیست ؟ که میتوانید مطالعه کنید با ما همراه باشید.

جراحی لیزیک ، عوارض لیزیک :

عمل جراحی لیزیک به شکل سر پایی و در اتاق عمل انجام می شود . اتاق عمل لیزیک باید کاملاً استریل و خالی از گرد و غبار باشد . معمولاً دمای این اتاق ها بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد است و میزان رطوبت آن از 50 %کمتر است .

برای انجام عمل جراحی لیزیک بیهوش نمی شوید ولی برخی از جراحان ترجیح می دهند که قبل از عمل بیمار را با آرام بخش های خوراکی کمی آرام کنند . شایع ترین داروی مورد استفاده دیازپام 5 میلی گرم خوراکی است ، اگر چه در اکثر موارد با توجه به بی درد بودن عمل جراحی لیزیک نیاز به انجام این کار نیز وجود ندارد .

بلافاصله قبل از عمل لیزیک اطراف چشم با محلول بتادین شستشو داده می شود و بعد از پاک کردن کامل بتادین ، چشم با کمک وسیله ای به نام اسپوکولوم  باز نگه داشته می شود . افراد کاندید عمل باید دقت کنند که حتماً روی تخت لیزر به آرامی دراز بکشند و هر وضعی که چشم پزشک به آنها دستور می دهد تا آخر عمل حفظ کنند.

بیمار باید طوری روی تخت دراز بکشد که اشعه لیزر به صورت عمودی روی قرنیه تابانده شود این مسئله به خصوص در اصلاح آستیگماتیسم بسیار مهم است .

برای بی حس کردن قرنیه معمولاً از قطره استفاده می شود و بیماران در طول عمل لیزیک دردی احساس نمی کنند . بعد از باز کردن چشم ، وسیله ای به نام حلقه ساکشن چشم را ثابت و بی حرکت می کند .

در این مرحله دید بیمار تار می شود و این مسئله قبل از گذاشتن حلقه روی چشم توسط چشم پزشک به بیمار توضیح داده می شود تا باعث استرس و اضطراب فرد نشود .با استفاده از دستگاهی که مجهز به یک تیغ بسیار ظریف است به نام میکروکراتوم ، یک لایه نازک دایره ای شکل از سطح قرنیه بریده می شود .

این لایه از یک ناحیه به نام لولا ( Hinge ) به قرنیه متصل می شود به این لایه همان گونه که توضیح داده شده Flap گفته می شود .می توان به جای میکروکراتوم از لیزر Femtosecond استفاده کرد .

استفاده از لیزر بسیاری از عوارض مرتبط به ایجاد فلپ توسط میکروکراتوم را از بین برده است .

پس از آماده سازی فلپ به یک طرف برگردانده شده و از بیمار خواسته می شود به یک نقطه هدف نوری در دستگاه نگاه کند و چشم خود را حرکت ندهد . جراح در طول عمل لیزیک مکرر از بیمار می خواهد تا به نور قرمز یا سبز ( بسته به نوع دستگاه ) خیره باشد اگر چه در این زمان نور کمی تار به نظر می رسد .

در بعضی از دستگاه های لیزر ، ثابت ماندن چشم در طول عمل اثر حیاتی بر نتیجه عمل لیزیک دارد. و بیمار باید در طول زمان لیزر چشم خود را ثابت نگاه دارد . امروزه اکثر دستگاه های لیزر مجهز به وسیله و نرم افزارهایی هستند که چشم بیمار را تعقیب می کنند ( Eye tracken ) و اگر چشم بیمار بیش از حد جابه جا شود لیزر به طور اتوماتیک متوقف می شود .

پس از پایان لیزر مقدار کمی مایع در سطح استرومای قرنیه ریخته شده و فلپ به جای خود برگردانده می شود .

معمولاً بعد از انجام لیزیک نیاز به گذاشتن لنز تماسی پانسمانی نیست مگر بر اساس صلاحدید چشم پزشک .

معمولاً بیماران یک ساعت بعد از عمل ، روز یکم و هفتم ، یک و سه ماه پس از عمل مجدداً معاینه می شوند .

در معاینه یک ساعت بعد از عمل لیزیک ، چشم پزشک وضعیت فلپ را پشت اسلیت لمپ بررسی می کند . بسیار مهم است که بیمار بعد از ترخیص ، داروهای تجویز شده توسط چشم پزشک را با دقت مصرف کند .

مراقبت های بعد از جراحی لیزیک به اندازه خود عمل لیزیک در نتیجه کار اثر گذار می باشد .در روزهای اول بعد از عمل لیزیک بیمار باید از دست زدن به چشم پرهیز کند زیرا هرگونه دستکاری می تواند وضعیت فلپ را تحت تاثیر قرار دهد .

روز بعد از جراحی لیزیک بیمار قادر است تا به امور معمول زندگی بپردازد ولی توصیه می شود چند روز اول بعد از عمل بیمار استراحت نماید .

معمولاً دید افراد بلافاصله بعد از عمل لیزیک بهبود می یابد ولی در بعضی افراد ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا دید به حد مطلوب نهایی برسد . اغلب افراد دید 20/20 پیدا می کنند ولی در بعضی موارد ممکن است دید کامل نشود .

عوارض و خطرات لیزیک چیست ؟

در مقایسه با سایر اعمال جراحی رفرکتیو که روی قرنیه انجام می شود ، عمل لیزیک روش پیچیده تری دارد .هرگونه تغییر و انحراف از روش جراحی که در بالا ذکر شد می تواند عوارض جبران ناپذیری برای بیمار ایجاد کند .

علت اصلی محبوبیت لیزیک نسبت به سایر روش های رفرکتیو ایجاد فلپ و در نتیجه بی درد بودن دوره بعد از عمل می باشد .

اگرچه خود فلپ و موقعیت آن می تواند باعث ایجاد عوارض شود . اکثر عوارض مرتبط با جراحی قابل کنترل و درمان هستند ولی بیماران قبل از عمل باید آگاهی کامل از عوارض احتمالی بعد از عمل لیزیک داشته باشند .

در یک مطالعه مشخص شد اگر بیمار داوطلب انجام لیزیک با دقت انتخاب شوند ، احتمال بروز عوارض مرتبط با عمل که منجر به کاهش دید می شوند بسیار کمتر از 1 % خواهد بود .

احتمال بروز عوارض کم اهمیت تر که با درمان خوب برطرف شده و باعث کاهش دید نمی شوند ، حدود 3 تا 5 درصد گزارش شده است البته هم اکنون با افزایش آگاهی از عوامل خطر و عوارض عمل جراحی و بهبود تکنیک و وسایل عمل به طور قطع آمار مرتبط با عوارض عمل لیزیک بسیار کاهش یافته است .

عوارض مرتبط با فلپ :

اگر میکروکراتوم در راه متوقف شود و نتواند برش کامل ایجاد کند فلپ ناقص ایجاد خواهد شد . در این موارد جراح مجبور است عمل لیزیک را متوقف کرده و 3 تا 4 ماه بعد دوباره اقدام به انجام جراحی می نماید .

 

قطع شدن لولا یا Hinge فلپ هنگام جراحی لیزیک :

این لولا در برگرداندن دقیق فلپ به سر جای خود نقش مهمی دارد و اگر قطع شود تمرکز فلپ روی بستر خود را دچار مشکل می کند .

معمولاً جراح در این گونه مواقع فلپ را به طور کامل جدا کرده و داخل محلول استریل نگهداری می کند بعد از خاتمه لیزر ، مجدداً فلپ روی بستر قرنیه قرار داده می شود و در ناحیه ای که فلپ قطع شده است یک بخیه جای لولا زده می شود .

در صورت چروکیدگی فلپ و ایجاد عوارض بینایی برای بیمار باید فلپ مجدداً بلند شده و بعد از شستشوی بستر قرنیه ، سر جای خود قرار داده شود .

در یک مطالعه توسط دکتر Gimble روی 1000 مورد عمل لیزیک عوارض مرتبط با فلپ تنها در 19 بیمار اتفاق افتاده بود که در اکثر موارد این عوارض قابل درمان و کنترل بودند .

کنده شدن فلپ بعد از عمل :

گاهی ممکن است ترومای وارد شده به چشم باعث جدایی و جا به جا شدن و یا حتی از بین رفتن کامل فلپ شود .

در این گونه موارد اگر فلپ قابل دسترس باشد می توان آن را مجدداً به قرنیه بخیه زد ولی اگر فلپ موجود نباشد در نهایت بیمار تحت عمل جراحی پیوند قرنیه قرار گیرد .

این مسئله اهمیت انتخاب صحیح بیماران و همچنین همکاری بیماران بعد از عمل لیزیک و اجتناب از فعالیت های پر خطر را تاکید می کند .

 

 

 

 

شن های صحرا یا Diffuse lamellar keratitis :

این مشکل ممکن است در اثر تجمع سلول های التهابی در زیر فلپ رخ دهد .تجمع سلول های التهابی ، غیر عفونی بوده و فقط در فضای بین فلپ و بستر قرنیه پخش می شود .

در اکثر موارد این عارضه خود محدود شونده است . درمان با کمک قطره های ضد التهاب می تواند باعث بهبود بسیار سریع این حالت شود .

یکی از مواردی که معمولاً با علائم پر سر و صدا تظاهر می یابد ، عفونت قرنیه بعد از عمل جراحی است که بسیار جدی بوده و می تواند تهدید کننده بینایی فرد باشد .

بسیار مهم است که بیمار بعد از عمل به طور مرتب با چشم پزشک خود در تماس باشد و در صورت بروز علائم خطر مانند : درد چشم ، قرمزی و کاهش دید سریعاً به چشم پزشک خود مراجعه کند .

 

آستیگماتیسم نامنظم :

اگر لیزر در مرکز قرنیه تنظیم شود یا بیمار همکاری لازم را نداشته باشد و چشمانش را حین انجام عمل جراحی زیاد حرکت دهد احتمال بروز این عارضه وجود دارد . عوارض مرتبط با فلپ مانند جا به جایی و چروکیدگی آن و ناهمگونی بین فلپ و بستر آن نیز می تواند از عوامل ایجاد آستیگماتیسم نامنظم باشد .

در این موارد بیمار از تاری دید ، دوربینی یا وجود تصاویر حاشیه ای در کنار تصویر اصلی شکایت دارد . درمان این مشکل به کمک لنز های تماسی سخت و نرم و یا حتی انجام جراحی مجدد امکان پذیر است .

هاله نور و خیرگی ( پخش نور )

بعضی از بیماران از خیرگی و سایه دار بودن تصاویر ( Glare &Halo ) به خصوص در شب شکایت دارند این عارضه به خصوص در بیمارانی که دارای مردمک های بزرگ هستند و یا قبل از جراحی ، شماره چشم آنها بالا بوده بیشتر دیده می شود . این عارضه غالباً با گذشت زمان خفیف تر شده و از بین می رود .

اصلاح کم و بیش از حد عیب انکساری ( بازگشت عیب انکساری ) :

این عارضه می تواند به ندرت در جراحی ها رفرکتیو اتفاق بیفتد . حتی اگر لیزیک بدون هیچ عارضه ای انجام شود پاسخ بافت قرنیه فرد در زمان ترمیم می تواند باعث مشکلات این چنینی شود .بازگشت عیب انکساری در عیوب انکساری بالا بیشتر دیده می شود .

در این موارد بعد از عمل دید بیمار بهتر شده ولی بعد از مدتی مجدداً ضعیف می شود . اصلاح کم و بیش از حد عیب انکساری اگر در محدوده 1 دیوپتر باشد قابل قبول و رضایت بخش است .

در سایر موارد می توان با انجام جراحی مجدد 3 تا 6 ماه بعد از عمل اولیه عیوب انکساری باقی مانده را درمان کرد . در این موارد جراح به کمک یک سوزن فلپ قبلی را بلند کرده و بستر قرنیه را بسته به مقدار و نوع عیب انکساری تحت لیزر قرار می دهد .

از عوارض دیگر لیزیک که به طور شایع اتفاق می افتد ولی اهمیت زیادی نداشته و بعد از 6 ماه بهبود می یابد ، خشکی چشم است .

در این موارد فرد از احساس جسم خارجی و قرمزی چشم شاکی است که به کمک قطره های اشک مصنوعی قابل کنترل است .
حتی اگر بعد از لیزیک دید دور شما بسیار عالی باشد ، بعد از چهل سالگی به علت بروز پیرچشمی مانند افراد دیگر که عیب انکساری ندارند برای مطالعه و کار نزدیک به عینک مطالعه نیاز خواهید داشت .

نکته بسیار مهم این است که با توجه پیچیدگی های عمل لیزیک و عوارض مرتبط با آن هیچ کس نمی تواند نتیجه مطلوب بعد از لیزیک را برای بیمار تضمین کند و بیمار باید قبل از انتخاب جراحی و  در مورد عوارض مرتبط با آن با چشم پزشک خود صحبت کرده و آگاهی کامل پیدا کند .

 

 

 

 

 

لیزیک با Femtosecond:

برای افزایش ایمنی مرحله فلپ برداری در لیزیک و برطرف کردن بسیاری از عوارض مرتبط با فلپ در این نوع عمل ، از این نوع لیزر استفاده می شود تا خطرات آماده سازی فلپ توسط میکروکراتوم را کاهش دهد .

این نوع عمل با لیزیک هیچ تفاوتی ندارد به جز اینکه ابتدا به کمک لیزر Femtosecond در عمق مشخص از قرنیه برش ایجاد شده و بعد از بلند کردن فلپ ، ادامه جراحی مشابه روش معمول لیزیک انجام می پذیرد .

جدا کردن فلپ با استفاده از تیغ ممکن است با عوارضی همراه باشد که عبارتند از :

یکنواخت نبودن برش ، ناکامل بودن فلپ ، جدا شدن کامل فلپ و ایجاد چین و چروک در فلپ بعد از عمل که تمامی این عوارض می توانند باعث کاهش دید بیمار شوند .

اگرچه عوارض در این روش نسبت به لیزیک معمولی کمتر است ولی عارضه شن های صحرا و حساسیت بیش از حد به نور در این روش بیشتر دیده می شود که هر دو حالت به سرعت به قطره استروئیدی پاسخ می دهند .مهمترین عیب این روش تحمیل هزینه ای بیش از 300 دلار به ازای هر چشم به بیمار است .

 

نتایج لیزیک چیست و چه انتظاری از آن می توان داشت ؟

جراحی لیزیک به طور عمده در اصلاح نزدیک بینی متوسط و بالا انجام می شود . اگرچه بسیاری از جراحان ترجیح می دهند که در مواردی که شماره چشم کمتر از 4 دیوپتر است از این روش استفاده نکنند ولی در مطالعه منتشر شده توسط Waring قابلیت پیش بینی این عمل در نزدیک بینی پایین تا 93 % گزارش شده است .

در مطالعه دیگر Rviz دید 40/20 و بهتر را در 92 % از بیماران با نزدیک بینی کم گزارش کرد .

در نزدیک بینی با شماره بالاتر از 4 ، معمولاً درصد موفقیت به اندازه موارد خفیف تر نیست .

مثلاً در مطالعه Gvell در بیماران با شماره چشم بین 7 تا 12 ، 5/71 % بیماران در نهایت دارای دید 40/20 یا بهتر بودند .

نتایج لیزیک برای اصلاح آستیگماتیسم هم قابل قبول گزارش شده است .

در یک مطالعه 6 ماه بعد از عمل 8/96 % بیماران ، قبلاً به آستیگماتیسم دید 40/20 یا بهتر داشتند . مشکل اصلی جراحی لیزیک برای اصلاح دوربینی غیر قابل پیش بینی بودن آن است در یک مطالعه Argento نتایج خوبی را با لیزیک در درمان دوربینی خفیف ، متوسط و زیاد گزارش کرد .

در این مطالعه بعد از 6 ماه 100 % چشم ها با دور بینی خفیف ، 30/95 % با دوربینی متوسط و 71 % با دوربینی شدید بین 1 ± دیوپتر عیوب انکساری باقی مانده داشتند .