انواع جراحی عیوب انکساری ( لیزیک ، لازک ، اپی لازک ، PRK )
به مواردی اطلاق می شوند که هدف اصلی آن ها اصلاح عیوب انکساری و بهبود دید افراد مبتلا به نزدیک بینی و دوربینی و آستیگماتیسم می باشد .
جراحی های عیوب انکساری برای رفع نیاز بیماران به عینک و یا لنزهای تماسی انجام می شود . از نظر ایمنی درمان ، اصلاح عیوب انکساری چشم با عینک کمترین و با لنزهای تماسی بیشترین خطر را به بیمار تحمیل می کند .
در این میان روش های جراحی عیوب انکساری نسبتاً بی خطر بوده و دارایی نتایج بینایی می باشند .
شایع ترین جراحی های مورد استفاده برای رفع عیوب انکساری عبارتند از :
- Lasik
- Customized Lasik
- PRK
- Lasek
- Epi-Lasik – Femto Lasik
- Intacs
- CK
- Phakic IOL
- Clear lens extraction
با توجه به فعالتر شدن جمعیت از نظر اجتماعی و شغلی و گسترش فعالیت های فیزیکی ، هر روز افراد بیشتری جهت مشاوره برای اعمال عمل جراحی عیوب انکساری به چشم پزشکان مراجعه می کنند .
بیشتر انواع جراحی های رفرکتیو از لیزر ( LASER ) برای تغییر شکل قرنیه و اصلاح عیوب انکساری استفاده می کنند . لیزر بر خلاف نور سفیدی که مجموعه ای از چندین طول موج مجزا و غیر هدفمند است ، یک نور تک رنگ ( مونو کروماتیک ) با خاصیت جهت مندی و هم آوایی است . لیزری که در چشم پزشکی برای اعمال جراحی رفرکتیور استفاده می شود ، لیزر آگسایمر می باشد که طول موج فرابنفش با انرژی بالا دارد و برای تخریب و سوزاندن میزان دقیق و محاسبه شده ای از بافت قرنیه ، از آن استفاده می شود . طول موج لیزر آگسایمر۱۹۳ نانومتر است و به همین دلیل توسط قرنیه جذب می شود .
واکنش میان لیزر و بافت قرنیه ، باعث فرآیندی به نام Ablation در سطح قرنیه می شود .
بسته به عیب انکساری بیمار و فاکتورهای متعدد دیگر مانند جنس و شغل ، جراح ضخامت و اشکال متفاوتی از سطح قرنیه را به کمک لیزر تراش می دهد که در نهایت منجر به از بین رفتن عیب انکساری اولیه می شود .
برای تولید لیزر از گازهای مختلفی استفاده می شود که یکی از شایع ترین آنها گاز فلورین است .
علی رغم کم خطر بودن این گاز در مصارف چشم پزشکی تمامی اتاق های عمل رفرکتیو مجهز به سیستم تهویه قوی می باشد .
یکی دیگر از لیزرهایی که اخیراً در چشم پزشکی ها مورد استفاده گسترده پیدا کرده است ، لیزر Femtosecond می باشد . از سال ۱۹۹۰ تاکنون این نوع لیزر در حال تکامل می باشد . هدف اصلی ، ایجاد نوعی لیزر با انرژی پایین و سرعت بالای پالس ( ضربه ) در محدوده مادون قرمز است که قادر به تراشیدن قرنیه با دقت میکرومتر ، بدون آسیب رساندن یه بخش های مجاور باشد .
در لیزر فمتوسکند ، مدت زمان هر پالس لیزر در محدوده Femtosecond یا ۱۰-۱۲ ثانیه می باشد .
امروزه با استفاده از لیزر فمتوسکند ، جراحی های رفرکتیو قابلیت تعمیم به بخش بیشتری از مبتلایان را دارد که با انواع روش های معمول امکان عمل برایشان وجود نداشت .
روش های مختلف جراحی رفرکتیو :
بسیاری از بیماران فکر می کنند که لیزر تنها روش جراحی رفرکتیو موجود است در حالیکه جراحی های مختلف دیگری نیز برای اصلاح بینایی ناشی از عیب انکساری وجود دارد .
روش های همراه با برداشتن فلپ :
در این روش ها برای رسیدن به بافت های عمقی تر ، یک لایه از سطحی از قرنیه را برش داده و بلند می کنند و بستر بافت قرنیه را با لیزر تراش می دهند بعد از خاتمه لیزر ، بافت بلند شده را بر سر جای اولیه بر می گردانند . به لایه سطحی که برش داده شده و در انتهای عمل ، سر جای اول قرار داده می شود اصطلاحاً فلپ ( flap ) می گویند . برش فلپ ممکن است با استفاده از وسیله مکانیکی به نام میکروکراتوم صورت گیرد و یا ممکن است با استفاده از لیزر فمتوسکند صورت پذیرد که در این صورت به آن فمتولیزیک نیز می گویند .
لیزیک ( LASIK) :
روش لیزیک برای اصلاح نزدیک بینی ، دوربینی ،آستیگماتیسم کاربرد دارد . در عمل لیزیک فلپ قرنیه که از اپی تلیوم ( سطحی ترین لایه قرنیه ) و قسمتی از استروما ( لایه وسطی قرنیه ) تشکیل شده است ، به وسیله یک دستگاه به نام میکروکراتوم و یا توسط لیزر فمتوسکند آماده شده و از روی قرنیه جدا و برگردانده می شود . بستر قرنیه توسط لیزر تراشیده شده و در انتها ، فلپ به سر جای اولش برگردانده می شود .
لازک ( LASEK ) :
تفاوت عمل لازک با جراحی لیزیک در ضخامت فلپ آن می باشد ، در عمل لازک ابتدا سطحی ترین بافت قرنیه و اپی تلیوم که ضخامت ۶۰ میکرونی دارد کنار زده می شود .
برای برداشت فلپ با ضخامت بسیار پایین در روش لازک ، هم می توان از الکل و هم تکنیک های فوق پیشرفته فمتوسکند بهره برد سپس لیزر به سطح باقی مانده تابانده می شود و در پایان اپی تلیوم به جای خود برگردانده می شود . معمولاً لازک در افرادی انجام می شود که ضخامت قرنیه کمتر و یا انحنا قرنیه بیشتری دارند و کاندیدهای خوبی برای عمل لیزیک نمی باشند . معمولاً بعد از عمل لازک احساس درد و نا آرامی بیماران از روش لیزیک بیشتر است .
اپی لازک :
اپی لازک مشابه لازک است با این تفاوت که برای ایجاد فلپ اپی تلیوم با ضخامت بسیار کم ، از وسیله ای به نام اپی کراتوم استفاده می شود . هنوز برتری این روش نسب به روش های لازک معمولی ثابت نشده است و با توجه به زمان گیر بودن آن و نیاز به تجهیزات بیشتر تمایل چندانی برای استفاده از این روش بین چشم پزشکان وجود ندارد .
روش های بدون نیاز به فلپ یا PRK :
در روش PRK که دوباره محبوبیت زیادی بین چشم پزشکان پیدا کرده است ، با استفاده از لیزر آگسایمر مقدار تعیین شده ای از بافت قرنیه تراشیده می شود . تراشیده شدن بافت قرنیه ، حاصل واکنش بین لیزر تابیده شده و مولوکول های هیدروژن موجود در بافت قرنیه است و تا حدود بسیار زیادی قابل پیش بینی است . بسته به مقدار و نوع عیب انکساری ، مدت زمان و شکل تابش لیزر متفاوت است و در بیش از ۹۸ درصد موارد منجر به اصلاح عیب انکساری در محدوده ۱ ± دیوپتر می شود .
prk و لازک :
معمولاً در گروه روش های جراحی رفرکتیو سطحی (Surface ablation) قرار می گیرند و تفاوت عمده ای ندارند به جز اینکه در روش PRK اپی تلیوم قرنیه بعد از برداشته شدن مجدد استفاده نمی شود و خود تکثیر می یابد ، ولی در روش لازک لایه اپی تلیوم بلند شده مجدداً روی قرنیه برگردانده می شود . برتر بودن هر یک از دو روش اخیر نسبت به هم از نظر کمتر شدن درد و یا بهبود بینایی ، هنوز ثابت نشده است .
در هر دو روش بعد از تاباندن لیزر اگسایمر ، لنز تماسی روی چشم قرار داده می شود تا احساس درد بیمار تا حدودی کمتر شود و بافت اپی تلیوم مجدداً روی ناحیه لیزر شده را به طور کامل بپوشاند .
معمولاً روش های Surface ablation در کسانی استفاده می شود که قرنیه نازکی دارند ، افرادی که در معرض آسیب های چشمی هستند مانند ورزشکاران ، بوکسورها ، پلیس ها ، بهتر است که تحت عمل جراحی رفرکتیو بدون نیاز به فلپ ( PRK ) قرار گیرند تا احتمال آسیب به فلپ به دنبال تروما وجود نداشته باشد . برخی پزشکان نیز به دلیل فقدان عوارض فلپ به همه بیماران PRK و یا لازک را توصیه می کنند. در هفته های آینده در خصوص جراحی های عیوب انکساری بیشتر خواهیم پرداخت .
بهترین زمان لیزر چشم و سایر عملهای جراحی چه زمانی است ؟
فواید عمل لیزیک چشم که از آن بی خبر هستید
منبع : کتاب بیماری های چشم