گلوکوم یا آب سیاه چیست و چه انواعی دارد ؟

گلوکوم یا آب سیاه چیست و چه انواعی دارد ؟ امروز در سایت کلینیک چشم پزشکی هما به این موضوع پرداختیم لطفا با ما همراهی باشید.

گلوکوم (آب سیاه) چیست؟

گلوکوم یا آب سیاه به مجموعه ای از بیماری ها گفته می شود که از طریق آسیب عصب بینایی منجر به نابینایی افراد می گردد.گلوکوم یا آب سیاه در ابتدای ابتلا به این بیماری هیچگونه علامتی ندارد و رفته رفته از بینایی شخص مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) به مرور زمان کاسته می شود و در صورت عدم درمان ، کوری را به دنبال خواهد داشت.

حدود 2 درصد افراد جامعه مبتلا به گلوکوم هستند و حدود 50 درصد افراد مبتلا به گلوکوم یا آب سیاه ، حتی از بیماری خود اطلاع ندارند چنانچه بیماری گلوکوم به موقع شناسایی و روند درمان آغاز گردد می توان از کاهش بینایی و یا نابینایی بیمار جلوگیری کرد.شیوع بیماری گلوکوم در ایران نیز حدود 4 الی 5 درصد افراد بالای 40 سال را در بر می گیرد که اکثریت آنها از بیماری خود مطلع نیستند.

عصب بینایی چیست؟

عصب بینایی دسته ای تشکیل یافته از حدود یک میلیون فیبر عصبی (رشته عصبی) است که بخش حساس به نور چشم را (شبکیه) به مغز مرتبط می سازد برای اینکه یک انسان دید مناسب و مطلوبی داشته باشد می بایست عصب بینایی سالمی داشته باشد.

گلوکوم یا آب سیاه چیست و چه انواعی دارد ؟

چگونه گلوکوم منجر به آسیب عصبی بینایی می شود؟

بالا رفتن فشار داخلی چشم در بسیاری از بیماران دلیل ابتلا به گلوکوم (آب سیاه) است در چشم انسان در جلوی عنبیه و پشت قرنیه فضایی به نام اتاق قدامی وجود دارد که همیشه در آن مایع شفافی جهت تغذیه بافت های مجاور در جریان است. این مایع شفاف از جسم مژگانی که در پشت عنبیه قرار دارد ترشح و از جلوی ریشه عنبیه (محل اتصال قرنیه و عنبیه) که به آن زاویه نیز گفته می شود از اتاق قدامی خارج می شود در واقع مایع شفاف به وسیله یک بافت و شبکیه اسفنجی شکل ، مشابه یک سیستم زه کشی عمل کرده و از چشم خارج می شود.در اکثر انواع گلوکوم سدی مانع خروج مایع زلالیه می شود که عدم خروج این مایع باعث افزایش فشار داخل چشم می شود.

انواع گلوکوم یا (آب سیاه):

  1. گلوکوم زاویه باز
  2. گلوکوم زاویه بسته
  3. گلوکوم یا آب سیاه جوانان
  4. گلوکوم یا آب سیاه مادرزادی
  5. گلوکوم یا آب سیاه ثانویه

گلوکوم زاویه باز شایع ترین نوع گلوکوم است.در گلوکوم زاویه باز خروج مایع شفاف زلالیه از زاویه چشم (محل تلاقی قرنیه و عنبیه) از میان بافت مشبک ، بسیار آهسته تر از حد نرمال صورت می گیرد و با افزایش تجمع مایع زلالیه و در نتیجه عدم خروج به موقع آن، فشار داخل چشم افزایش می یابد و در نتیجه احتمال آسیب دیدن عصب های بینایی نیز بیشتر و حتی ممکن است به نابینایی شخص منجر شود.

در بیماری گلوکوم به دلیل اینکه بخش محیطی و میدان بینایی در ابتدای ابتلا به بیماری درگیر می شود  لذا شخص متوجه بیماری خود نمی شود و زمانی که در انتهای بیماری، آسیب به بخش های مرکزی میدان بینایی وارد می شود ضعف بینایی شدت یافته و بسیار دید کاهش می یابد و در این زمان بیمار متوجه بروز بیماری می شود.

گلوکوم یا آب سیاه چیست و چه انواعی دارد ؟

گلوکوم زاویه بسته

در گلوکوم یا آب سیاه زاویه بسته، زاویه چشم توسط عنبیه مسدود می شود در نتیجه مایع زلالیه به علت انسداد ایجاد شده راهی برای خروج نداشته و تجمع آن در چشم باعث افزایش فشار داخل چشمی می شود.گلوکوم زاویه بسته به دو نوع مزمن و حاد تقسیم بندی می شود.

الف. گلوکوم زاویه بسته مزمن

این نوع گلوکوم مانند زاویه باز فاقد علامت اولیه در مبتلایان به این نوع بیماری بوده و در طولانی مدت بینایی را تحت شعاع قرار می دهد. میزان ابتلا به گلوکوم زاویه بسته مزمن در زنان، افراد دوربین و کسانی که سابقه فامیلی مثبت آن را دارند بیشتر است در این نوع گلوکوم پس از شروع پروسه درمان و کنترل فشار چشم به کمک عمل جراحی جهت تثبیت بینایی بیمار اقدام می شود.

ب.گلوکوم زاویه بسته نوع حاد

در این نوع گلوکوم، بیمار به دلیل انسداد بافت مشبک زاویه به وسیله عنبیه و در نتیجه تجمع مایع زلالیه در چشم ، دچار افزایش ناگهانی فشار داخل چشمی می گردد.مشاهده هاله رنگی در اطراف اشیاء نورانی، استفراغ، تاری دید، مردمک نیمه باز، قرمزی چشم، از علایم گلوکوم زاویه بسته از نوع حاد است.با بروز این علایم، بیمار هر چه سریعتر باید برای انجام درمان اختصاصی اقدام نماید زیرا تعلل در این کار می تواند حتی در عرض 1 یا 2 روز به وارد آمدن صدمه شدید به عصب های بینایی، کاهش شدید قدرت بینایی و یا کوری ختم شود. در موارد گلوکوم حاد زاویه بسته، اگر به موقع شخص تحت عمل لیزر یا P.I قرار گیرد و انسداد جریان مایع زلالیه رفع شود ، می توان کاهش بینایی را متوقف کرد.

 گلوکوم یا آب سیاه با فشار طبیعی یا فشار پایین:

این نوع گلوکوم در افرادی دیده می شود که دارای فشار طبیعی و نرمال چشمی هستند اما با وجود داشتن فشار نرمال چشمی، عصب های بینایی آسیب دیده تخریب می شوند و دید کناری به شدت محدود می گردد. روش درمان این نوع گلوکوم مشابه گلوکوم یا آب سیاه زاویه باز است.

گلوکوم یا آب سیاه چیست و چه انواعی دارد ؟

گلوکوم مادرزادی :

در این نوع گلوکوم، کودکان با داشتن یک نقص مادرزادی در زاویه چشم متولد می شوند. این نقص مادرزادی باعث کاهش سرعت خروج مایع زلالیه می شود. کودکان مبتلا به این نوع گلوکوم دارای علایمی همچون اشک ریزش، کدورت قرنیه (cloudy eye) و حساسیت به نور هستند. در کودکان مبتلا به گلوکوم، معمولاً چشم بزرگتر از حالت طبیعی است و معمولاً جهت درمان جراحی چشم در دستور کار قرار می گیرد. (تجویز داروهای ضد گلوکوم برای شیرخواران توصیه نمی شود). هر چقدر انجام جراحی چشم پس از تشخیص این نوع گلوکوم، سریعتر انجام شود احتمال داشتن قدرت بینایی مطلوب تر پس از جراحی چشم بالاتر می رود.

گلوکوم یا آب سیاه ثانویه

گلوکوم ثانویه ممکن است ناشی از سایر عوارض و بیماری های چشمی مانند آب مروارید حاد، تومورها، صدمه های چشمی و یا التهاب ها و عفونت های چشمی و یا حتی پس از جراحی های چشمی ایجاد شود.یکی از انواع گلوکوم ثانویه، گلوکوم رنگدانه ای (Pigmentary Glaucoma) نامیده می شود که این نوع گلوکوم زمانی ایجاد می شود که رنگدانه های چشمی از عنبیه آزاد و انسداد بافت مشبک زاویه با کندی خروج مایع شفاف زلالیه و افزایش فشار چشمی همراه باشند.

یکی دیگر انواع گلوکوم ثانویه، گلوکوم ناشی از ایجاد عروق جدید غیر طبیعی است که معمولاً در افراد مبتلا به دیابت یا در اشخاص مبتلا به انسداد عروق چشمی دیده می شود (NeovaScular Glavcoma) افرادی که برای درمان التهاب های چشمی و سایر بیماری ها از داروهای کورتیکواستروئیدی (داروهای کورتون دار) بصورت دراز مدت استفاده می کنند نیز باید مراقب باشند زیرا احتمال ابتلای این اشخاص به آب سیاه وجود دارد.برای درمان گلوکوم ثانویه، از دارو، لیزر و جراحی چشمی استفاده می شود.در ویزیت بیماران ، در بعضی مواقع مشاهده می گردد که دارای مجموعه ای از عارضه های چشمی مانند آب مروارید، آب سیاه، عیوب انکساری هستند. درمان هر کدام از آنها دارای مراحل و اولویت های متفاوتی می باشند.

مطالب مرتبط