ویترکتومی چیست و چگونه بینایی را بهبود و تثبیت می بخشد؟
یکی از جراحی هایی که برای درمان اختلالات شبکیه و زجاجیه کاربرد دارد ویترکتومی نام دارد. چشم انسان نورهای ورودی را در بخش شبکیه چشم متمرکز می کند در واقع شبکیه تصاویر، اشیاء و محیط پیرامون را به شکل پیام عصبی به سمت مغز ارسال می نماید . این پیام های عصبی در مغز پردازش می شود . زجاجیه ماده ای ژله ای و بی رنگ است که منجر به حفظ شکل کروی چشم می گردد. زجاجیه لایه های دریافت کننده نور و شبکیه را بر روی مشیمیه ثابت نگاه می دارد و شبکیه را در برابر بخشی از اشعه های فرابنفش و مضر محافظت می نماید.
شبکیه در قسمت عقب کره چشم قرار دارد و زجاجیه بخش میانی جشم را پر می کند. در عمل جراحی ویترکتومی کل زجاجیه و یا بخشی از آن جهت از بین بردن کدورت زجاجیه تخلیه می شود و با محلول BSS جایگزین می شود و اگر بخش پیشین زجاجیه تخلیه شود به آن ویترکتومی قدامی و چنانچه نقاط عمیق تری از زجاجیه تخلیه گردد به آن ویترکتومی عمیق گویند.
چه هنگامی انجام جراحی ویترکتومی پیشنهاد می گردد؟
- در بعضی از انواع جداشدگی شبکیه
- رتینوپاتی دیابتی که منجر به خونریزی و کشیدگی بر روی شبکیه شده باشد.
- آسیب ها و جراحی های شدید چشمی
- سرایت عفونت به بخش های داخل کره چشم
- سوراخ شدن ناحیه ماکولا در شبکیه (Macular Hole)
- چروک شدگی ماکولا در شبکیه (Macular Membrane or Pucker)
- در برخی مواقع به دلیل ایجاد عوارض و اختلالات پس از جراحی آب مروارید (کاتاراکت)
چگونه جراحی ویترکتومی بینایی را تثبیت می کند؟
در جراحی ویترکتومی خون و باقی مانده های حاصل از عفونت ایجاد شده که ممکن است منجر به عدم تمرکز پیام های عصبی بر روی شبکیه و در نتیجه عدم ایجاد تصویر شود را از چشم خارج می کنند . در اکثر اوقات جراحی ویترکتومی باعث تقویت و بهتر شدن بینایی و یا تثبیت و حفظ بینایی موجود بیمار می شود.
اگر ویترکتومی انجام نشود وجود بافت ها و سلول های آسیب دیده و دچار عفونت شده می تواند منجر به جا به جا شدن چروک خوردگی و یا خارج شدن شبکیه از حالت نرمال شود.
بدیهی است اگر شبکیه در محل طبیعی خود قرار نداشته باشد بینایی کاهش می یابد چرا که تمرکز پیام های عصبی در شبکیه بدرستی انجام نمی شود.
از روش ویترکتومی برای خارج کردن اشیاء خارجی وارد شده به بخش داخل چشم نیز بهره می گیرند. زیرا عدم خروج شیء خارجی می تواند باعث عفونت چشمی و در اکثر مواقع کاهش بینایی شود.
جراحی ویترکتومی چگونه انجام می شود؟
پیش از عمل جراحی ویترکتومی چشم پزشک مربوطه، شما را جهت انجام آزمایشات و معاینات بالینی مورد نیاز و در مورد شرایط و نحوه جراحی و عوارض احتمالی آگاه خواهد کرد.
سپس بعد از انجام بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی تمام یا بخشی از زجاجیه بنا به وخامت عارضه برداشته و از چشم بیمار خارج می شود تا فشار و کشش حاصل از آن روی شبکیه برداشته و کاهش یابد و در صورت وجود خون، آن را شسته و برطرف می کنند و سپس سرم نمکی استریل یا در صورت لزوم مایعات مثل روغن سیلیکون و حباب گاز قابل اتساع جایگزین زجاجیه خارج شده می گردد . هدف از انجام این کارها ثابت نگه داشتن شبکیه در جای طبیعی خود است.
چنانچه بیمار دچار سوراخ شدگی شبکیه نیز باشد بصورت همزمان نسبت به انجام لیزر درمانی جهت درمان سوراخ شدگی و یا رفع کدورت عدسی در صورت ابتلا به آب مروارید (کاتاراکت) اقدام می شود.مدت زمان لازم برای ویترکتومی بنا به مشکلات و وخامت بیماران متفاوت خواهد بود زیرا برای جراحی بیمارانی که مبتلا به سایر اختلالات چشمی از جمله سوراخ شدگی شبکیه و یا کاتاراکت هستند مدت زمان بیشتری برای عمل جراحی لازم است.
در برخی اوقات انجام لیزر درمانی برای جلوگیری و کاهش احتمال بروز خونریزی در آینده و حفظ ساختار شبکیه انجام می شود. بسته به شرایط حین عمل ممکن است جراح چشم پزشک از حباب گاز یا روغن سیلیکون برای جایگزین کردن آنها با زجاجیه خارج شده استفاده نماید که در این صورت چنانچه از روغن سیلیکون استفاده کند نیاز به یک عمل جراحی مجدد در آینده خواهد بود تا از چشم خارج شود. و در صورتیکه از حباب گاز قابل اتساع استفاده نماید نیازی به انجام جراحی مجدد نخواهد بود و خود به خود از چشم خارج می شود.
آیا انجام جراحی ویترکتومی درد دارد؟
در هنگام عمل بعلت بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی ، بیمار دردی احساس نمی کند اما بدیهی است پس از انجام این عمل جراحی سخت و پیچیده ، بیمار با درد همراه باشد که می بایست طبق دستور چشم پزشک از داروهای تجویز شده استفاده نمود.
آیا پس از انجام جراحی ویترکتومی بینایی بهبود می یابد؟
عوارض ویترکتومی بسیار کمتر از مزایای انجام آن است اما میزان بینایی پس از عمل بستگی به عوامل متعدد از جمله شدت آسیبی که قبل از عمل به شبکیه بیمار وارد شده است دارد.
این نکته بسیار مهم است که بیمار درک نماید که عدم انجام به موقع این جراحی چه آسیب ها و چه خطراتی را برای بینایی او می تواند به دنبال داشته باشد. تثبیت بینایی موجود در بیمار و یا در مواقع وخیم، داشتن حداقل بینایی بهتر از نابینایی است.
جراحی ویترکتومی چه عوارضی دارد؟
- جداشدگی شبکیه
- خونریزی
- کاهش بینایی
- افزایش فشار چشمی
- عفونت
- افزایش احتمال ابتلا به آب مروارید (کاتاراکت)
نکات مورد توجه بعد از انجام جراحی ویترکتومی
- پس از جراحی ویترکتومی باید 2 الی 3 هفته از شیلد ( وسیله محافظتی پلاستیکی) برای محافظت از چشمان خود در برابر ضربات احتمالی استفاده کنید.
- نحوه خوابیدن و قرارگرفتن سر بر روی بالش را با توجه به نوع جراحی ویترکتومی انجام شده از چشم پزشکان بپرسید.
- پس از جراحی ویترکتومی و تزریق گاز قابل اتساع، مسافرت از طریق پرواز به دلیل افزایش فشار چشم در ارتفاع ممنوع است و تا زمانی که حباب گاز از چشم خارج نشود باید از وسایل حمل و نقل زمینی استفاده کنید.
- چنانچه از روغن سیلیکون در جراحی شما استفاده شده است در فواصل تعیین شده توسط چشم پزشک جهت انجام معاینات مستمر و مشخص شدن زمان عمل جراحی برای خروج آن اقدام نمایید.
- از وارد شدن ضربه به چشم، مالیدن و فشار دادن چشم ها پس از جراحی ویترکتومی جداً خودداری کنید تا فرآیند ترمیم سریعتر انجام شود.
- از داروهای تجویز شده طبق دستور چشم پزشک استفاده کنید.
- در خصوص مدت زمان ممنوعیت استحمام و شروع فعالیت های روزمره با چشم پزشکتان مشورت کنید.تشخیص و انجام به موقع جراحی ویترکتومی برای بهبود بینایی و یا حفاظت از بینایی فعلی شما امری الزامی است .
ما در کلینیک هما به مدیریت دکتر منصور همایونی آماده ارائه اطلاعات بیشتر به شما بیماران عزیز هستیم.